| Naturo |
 Wysłany: Wto 10:19, 17 Paź 2006 Temat postu: Anime |
|
Anime (jap. アニメ) to skrót wymowy angielskiego słowa animation w języku japońskim, oznaczający japońską animację.
Portal AnimeW Japonii terminem tym określa się wszystkie filmy i seriale animowane, bez względu na kraj ich pochodzenia. Poza Japonią słowo anime służy wyłącznie do określenia japońskiej animacji. Wiele anime powstaje jedynie przy użyciu tradycyjnych metod animacji, jednak w ostatnich latach do produkcji części z nich używa się komputerów. Komputery wykorzystywane są w różnym stopniu: w niektórych filmach ich praca jest praktycznie niezauważalna, ponieważ twórcy ograniczyli ich użycie do minimum, np. pomagając sobie przy co trudniejszych animacjach. Inne z kolei anime, np. Appleseed z 2004 roku, bardzo dużo zawdzięczają komputerom – animacja do Appleseeda powstawała w technikach 3D i 2D oraz motion capture. Warstwa fabularna anime jest zazwyczaj typowo fikcyjna; przykładowe anime zawierają w sobie większość z najważniejszych typów fantastyki, jakie istnieją. Anime emitowane są w telewizji, wydawane na nośnikach DVD i VHS, wprowadzane do kin, bądź zawierają się w grach komputerowych. Często powstają na podstawie mang. Fabuła niektórych anime posłużyła za kanwę aktorskich filmów lub seriali telewizyjnych.
Historia
Historia japońskiej animacji sięga początków XX wieku, kiedy to japońscy filmowcy eksperymentowali z technikami animacji znanymi we Francji, Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Rosji. W od połowy lat 30. i podczas II wojny światowej anime służyły japońskiemu rządowi do celów propagandowych. Po wojnie nastąpił pewien zastój w przemyśle filmowym, na ten okres przypada jednak rozwój komiksu, określanego w Japonii mianem manga. W latach 70. anime rozwinęły się, zerwano z ich korzeniami; zaczęły powstawać, bardzo często na podstawie mang, specyficzne filmy animowane. Powstały nowe, unikalne gatunki, takie jak chociażby mecha (np. Generał Daimos). W latach 80. anime zostało uznane za najważniejszy nurt w Japonii, nastąpił też prawdziwy boom na ich produkcję. Od połowy lat 90. rośnie popularność tego typu filmów na zachodnich rynkach. Oczywiście na Zachodzie japońskie animacje były znane już wcześniej, w latach 80., jednak dopiero w latach 90. na zagranicznych rynkach pojawiło się ogromne nimi zainteresowanie.
Terminologia
Japońskim określeniem słowa animacja jest アニメーション (animēshon; wymowa: animeśon), zapisywane w katakanie. Jest to zapożyczony z języka angielskiego wyraz animation przystosowany do japońskiego alfabetu. Forma ta została skrócona przez Japończyków do anime (アニメ), co przyjęło się na Zachodzie. Istnieje także teoria, że termin anime pochodzi od francuskiego słowa animé (animowany) lub les dessins animés (animowane obrazy). Obie formy – pierwotna animēshon i skrócona anime – są uznawane i akceptowane przez Japończyków, chociaż – jak można przypuszczać – częściej używa się formy skrótowej.
Anime w języku polskim
W języku polskim słowo anime występuje jako rzeczownik rodzaju nijakiego (to anime lub te anime). Jest wyrazem nieodmiennym, zarówno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej. Niepoprawna jest spotykana czasami pisownia anime’ami, anime’ów itp., ponieważ e na końcu jest wymawialne. Przykładowe stwierdzenie oglądam anime może odnosić się zarówno do jednego konkretnego anime, oglądanego w danym momencie, jak i stwierdzenia ogólnego ‘oglądam japońskie animacje’.
Synonimy
W krajach anglojęzycznych anime bywa czasami nazywane portmanteau japanimation, ale obecnie termin ten wychodzi z użycia. Określenie japanimation używane było najczęściej w latach 70. i 80., wraz z pierwszą i drugą falą fandomu anime, ale w połowie lat 90. zaczęło być wypierane przez anime. Obecnie terminu tego używają głównie osoby, które pamiętają jeszcze czasy jego świetności, ale występuje on w nostalgicznym kontekście. Termin ten częściej używany jest w Japonii. Odkąd słów anime i animēshon zaczęto używać do określania wszystkich typów animacji, terminem japanimation odróżnia się japońskie filmy animowane od pozostałych.
Dawniej w krajach europejskich anime określano także terminem manga, co może wiązać się z użyciem tego słowa w Japonii, gdzie mangą nazywa się czasem zarówno animację, jak i komiks. Mimo wszystko animacja zostaje tam nazywana mangą głównie przez niefanów. W anglojęzycznych krajach manga oznacza jednak przeważnie ‘japoński komiks’, a słowa tego jako określenia animacji używają, podobnie jak w Japonii, niefani. Być może źródłem pomyłek jest wydawnictwo Manga Entertainment, wydające anime w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii.
W Polsce fani najczęściej używają terminu anime, chociaż dużą popularnością cieszy się także japońska animacja. Funkcjonują także inne określenia, np. animki czy animce, ale te używane są rzadziej, przeważnie w czasie luźnych rozmów na forach, chatach lub kanałach IRC-owych. Osoby nie zaznajomione z anime najczęściej określają je – podobnie jak w Japonii i krajach anglojęzycznych – terminem manga. Anime (mangę) utożsamiają oni najczęściej z hentajami (animowana pornografia).
Wróżniki
Anime cechują się dużą rozmaitością artystycznych styli, które zależą od każdego twórcy z osobna. Skierowane są do ogromnego grona odbiorców – kobiet i mężczyzn, dziewczyn i chłopców, osób w każdym wieku, o każdej orientacji seksualnej, biznesmenów i robotników, gospodyń domowych i kobiet robiących karierę itd.
Gatunki
Istnieje wiele gatunków anime, w tym także odpowiednich dla tradycyjnego kina aktorskiego. Owe gatunki mogą zawierać w sobie elementy akcji, przygody, historii dla dzieci, komedii, dramatu, erotyzmu (hentai), średniowiecznego fantasy, okultyzmu, horroru, romansu, science-fiction itd.
Większość anime łączy w sobie elementy kilku różnych gatunków, jak i wiele różnych tematów, co utrudnia jednoznaczne ich skategoryzowanie. Może wydawać się, że dane anime ma prostą fabułę, ale jednocześnie może cechować się ono o wiele większą złożonością, głębokością przedstawionej historii oraz jej bohaterów. Przykładowo, w jakimś anime największy nacisk położono na akcję, np. efektowne bijatyki lub pościgi, ale jednocześnie w tym samym filmie (serialu) znaleźć można elementy humoru, romansu, a nawet... ostre, cięte komentarze społeczne! Tak samo powstać może anime, w którym najbardziej widoczny jest wątek romansowy, ale jednocześnie dużo w nim akcji.
Nazwy i krótkie opisy gatunków charakterystycznych dla anime i mangi:
bishōjo – jap. ‘piękna dziewczyna’; anime, w którym ważną rolę odgrywają piękne dziewczyny, np. Wojowniczki z Krainy Marzeń
bishōnen – jap. ‘piękny chłopak’, np. Fushigi Yūgi
ecchi – anime o podtekstach erotycznych, niewybrednym humorze erotycznym, aczkolwiek bez pokazywania stosunków płciowych, np. Love Hina
hentai – na Zachodzie określenie anime erotycznych i pornograficznych, w Japonii termin nie jest stosowany, a samo słowo jest uważane za wulgarne
yaoi – erotyczne anime gejowskie, np. Miłość na uwięzi
yuri – erotyczne anime lesbijskie, np. Frantic, Frustrated & Female
shōtacon – od shōtaro complex; erotyczne anime z młodymi chłopcami
lolicon lub rorikon – od lolita complex; erotyczne anime z młodymi dziewczętami
josei – jap. ‘młoda kobieta’; anime przeznaczone dla młodych kobiet, rzadko spotykane, np. Nana
mecha – anime z wielkimi robotami lub humanoidami, np. Generał Daimos
moé – anime lub manga zawierające postaci bardzo zuchwałe lub słodkie
anime progresywne – „film artystyczny”, produkcja łamiąca jakieś kanony; termin trudny do jednoznacznego zdefiniowania, stąd też nie można podać konkretnych przykładów anime progresywnych, ale wymienia się wśród nich m.in. Furi kuri, Mind Game, Meikyū monogatari czy Wirtualną Lain
seinen – anime przeznaczone dla starszej młodzieży, np. Ghost in the Shell
sentai, super sentai – jap. ‘walcząca drużyna’; anime, które wśród głównych postaci zawiera drużynę superbohaterów
shōjo – jap. ‘młoda panienka’ lub ‘mała dziewczynka’; anime przeznaczone dla dziewczyn
mahō shōjo (magical girls) – anime o nastoletnich bohaterkach, posiadających nadprzyrodzone moce, np. Czarodziejka z Księżyca
shōjo-ai – jap. ‘dziewczęca miłość’; anime o romansach między żeńskimi postaciami
shōnen – jap. ‘chłopiec’; anime przeznaczone dla chłopców, np. Dragon Ball
mahō shōnen (magical boys) – odpowiednik mahō shōjo z chłopcami
shōnen-ai (lub BL, boys love) – jap. ‘chłopięca miłość’; anime o romansach między męskimi postaciami, np. Gravitation
Niektóre anime powstają dla specjalnej grupy odbiorców, węższej nawet niż niektórych z podanych powyżej. Przykładowo, Initial D i éX-Driver skupiają się na wyścigach samochodowych i tuningu (swoiste odpowiedniki filmów w rodzaju Szybkich i wściekłych), Ashita no Jō opowiada o boksie, a Hanaukyō meido tai (Hanaukyō Maid Team bazuje na fantasy o... francuskich pokojówkach).
Niedawno National Child Exploitation Coordination Centre of Canada sklasyfikowało cały ogół anime jako hentai, niewłaściwie określając treści większości serii anime i mang. Skargi na zawartość artykułu i niewłaściwe sformułowania zmusiły NCECC do sprawdzenia owych sformułowań, ale nie jego zawartości.
Muzyka
Muzyka w anime jest bardzo ważnym narzędziem artystycznym. Soundtracki do anime są w Japonii opłacalnym biznesem, często spotykają się z podobnym zainteresowaniem jak albumy popowe znajdujące się na szczytach list przebojów. Spowodowane jest to tym, że ścieżki dźwiękowe do anime często tworzone są przez znanych i szanowanych muzyków, kompozytorów oraz gwiazdy muzyki. Wykwalifikowani twórcy BGM (background music – tło muzyczne) są bardzo szanowani przez społeczność anime. Seriale rozpoczynające się specyficzną czołówką (przez polskich fanów czołówka taka nazywana jest z angielska openingiem) wykorzystują otwierającą piosenkę jako szybkie wprowadzenie do programu. Najczęściej występującą w anime muzyką jest ta w tle lub BGM. BGM wykorzystuje się, aby nadać ton akcji, np. utwór Decisive Battle (decydujące starcie) z Neon Genesis Evangelion użyty zostaje w momencie, gdy bohaterowie przygotowują się do walki; cechuje się on ciężkim brzmieniem bębnów i militarnym stylem, mającym za zadanie wzbudzić napięcie i nawiązać do scen akcji, które poprzedza.
Openingi (nazywane także skrótowo opami) zwykle odpowiadają tonowi, w jakim utrzymane jest dane anime i mają zachęcić widza do dalszego oglądania. Wykorzystane utwory oraz piosenka kończąca odcinek (ending, bądź skrótowo ed) mogą stanowić komentarz do ogólnej fabuły całości lub wysuwać na pierwszy plan szczególnie ważny dla serialu element. Openingi i endingi (a także utwory w samym anime) nierzadko wykonywane są przez popularnych muzyków bądź idoli Japończyków – tym sposobem muzyka staje się ważną częścią anime. Dodatkowo do niektórych anime wydawane są specjalne płyty z seiyū, nazywane image albumami. Pomimo użycia słowa image (obraz), płyty zawierają jedynie muzykę i/lub „wiadomości głosowe”, w których to seiyū rozmawiają z publicznością lub mówią o samych sobie, co wywołuje u słuchacza wrażenie, że postać śpiewa. Innym rodzajem płyt są drama CD, na których znajdują się piosenki i opowiadane przez seiyū historie, niekoniecznie związane z głównym wątkiem danego anime.
Typy produkcji
Polskie wydania Księżniczki mononoke, Ghost in the Shell, Akiry i AppleseedaWiększość anime można skategoryzować w następujących typach produkcji:
filmy, trafiające głównie do kin, charakteryzują się najwyższym budżetem, a co za tym idzie – najlepszą techniczną jakością. Niektóre filmy anime przynoszą olbrzymie dochody, np. Akira, Ghost in the Shell czy Spirited Away: W krainie bogów. Część anime prezentowanych jest jedynie na festiwalach filmowych (lub filmów animowanych); są one krótsze od zwykłych filmów, przykładami mogą być Fuyu no hi czy Mori no densetsu Osamu Tezuki. Innym typem produkcji są filmowe kompilacje, powstające z połączenia fragmentów serialu i zaprezentowane w kinach z różnych powodów.
seriale telewizyjne, emitowane regularnie w telewizji. Charakteryzują się niższą jakością techniczną od OAV i filmy kinowe, ponieważ cały budżet rozłożony jest na wiele odcinków, a nie na jeden film bądź krótką serię. Większość odcinków trwa około dwudziestu trzech minut, które wraz z przerwą na reklamy zapełniają pół godziny czasu antenowego. Pełny sezon to dwadzieścia sześć odcinków, wiele tytułów liczy jednak połowę sezonu, czyli trzynaście epizodów. Większość seriali posiada opening i ending oraz tzw. eyecatche – bardzo krótkie scenki, często humorystyczne lub głupie, sygnalizujące początek lub koniec przerwy na reklamę. Eyecatche często pojawiają się w serialach, generalnie związane są z serią. Po endingu zazwyczaj pojawia się zapowiedź następnego odcinka.
OAV (original animated video; czasami nazywane także OVA), porównywane z miniserialami. Mogą mieć dowolną ilość odcinków i długość; jednoodcinkowe OAV są szczególnie krótkie, zazwyczaj krótsze od filmu pełnometrażowego. Zazwyczaj wypuszczane bezpośrednio na DVD (dawniej kasetach video). Przeważnie są dobrej jakości technicznej, zbliżonej do filmów. Czasami pojawiają się w nich opening, ending i eyecatche.
Istnieją jeszcze inne sposoby wydawania anime. Popularny serial może zostać zaadaptowany na film kinowy, będący jakąś jego historią poboczną, sequelem lub prequelem. OAV Tenchi muyō! doczekało się kontynuacji w postaci trzech filmów, trzech serii telewizyjnych, kilku spin-offów i tzw. odcinków specjalnych. Nie wszystkie powstające na bazie anime produkcje są jego kontynuacjami. Prequele i alternatywne historie z reguły bazują na pierwowzorze.
Dystrybucja poza Japonią
Zainteresowanie anime
Charakter anime i jego rys fabularny mogą być ważnymi jego atrybutami. Zróżnicowanie gatunkowe powoduje, że anime znajduje sobie wielu fanów, co pozwoliło na powstanie fandomu poza Japonią. W wielu krajach zachodnich japońskie animacje są bardzo opłacalne, podobnie jak wczesne zachodnie ich adaptacje, np. Tetsuwan Atomu.
W Polsce zainteresowanie anime jest duże, ale głównie wśród młodzieży – starsi z reguły wychodzą z założenia, że animacje są jedynie dla dzieci, więc nie znajdą wśród nich produkcji, które mogłyby ich zainteresować. Ilość polskich fanów japońskich animacji to prawdopodobnie kilkadziesiąt lub kilkaset tysięcy osób. Większość z nich entuzjastycznie przyjmuje pojawiające się w naszym kraju anime „na poziomie” (tzn. produkcje inne niż Pokémony, Dragon Ball i im podobne, w domyśle przeznaczone dla dzieci). Zapotrzebowanie na anime istnieje, jednak niewiele firm decyduje się na zakup licencji.
Licencja
Poza Japonią anime wydawane są w odpowiedniej dla danego kraju formie. Nagrana zostaje między innymi dubbingowana ścieżka dialogowa, którą wstawia się w miejsce oryginalnych dialogów. Dystrybutor może edytować anime w taki sposób, aby zastąpić rzeczy niezrozumiałe dla widza spoza Japonii oraz potencjalnie nieodpowiednie bądź obraźliwe, nawet poprzez wycięcie lub przerobienie niektórych scen. W taki sposób Amerykanie ocenzurowali np. Wojnę planet czy Teknomana, aby nadawały się one na rynek amerykański. Proces ten był szczególnie intensywny dawniej, kiedy na zachodzie anime było jeszcze mało znane, ale obecnie dystrybutorzy rzadziej decydują się na cenzurę, ponieważ widzowie wolą oglądać anime w oryginalnej wersji. Na cenzurę dystrybutor decyduje się najczęściej ze względu na mocne sceny erotyczne w produkcjach dla starszych widzów. Jeśli anime jest przeznaczone dla dzieci, dystrybutor często decyduje się na wycięcie co brutalniejszych i krwawych scen – w anime krew jest naturalnym następstwem przemocy, co skończyć może się nawet śmiercią. Zachodnia mentalność nie dopuszcza jednak takich scen w produkcjach dla najmłodszych widzów, dlatego są one wycinane lub przerabiane. Anime zmienione w wersji telewizyjnej może trafić na DVD w wersji oryginalnej.
W polskich telewizjach goszczą głównie anime dla dzieci, takie jak: Sonic X, Pokémony, Digimony, Dragon Ball i im podobne. Są to przerobione wersje amerykańskie, także z amerykańskimi odpowiednikami imion (np. Satoshi, główny bohater Pokémonów, w Polsce ma imię z angielskiego dubbingu – Ash; rodzice Shin-chana natomiast w angielskim i polskim dubbingu nazywają się Harry i Mitsy, w oryginale zaś Hiroshi i Misae). Anime dla dzieci regularnie emitowane są przez telewizje Polsat, Jetix, TV4 i Cartoon Network, seriale dla starszych widzów oglądać można na kodowanych kanałach Hyper i Canal+. Poza tymi stacjami na anime można trafić bardzo rzadko. Dystrybucja kinowa również jest ograniczona, w ciągu ostatnich lat do kin weszło zaledwie kilka anime. Były to głównie filmy bazujące na przebojowych Pokémonach i Dragon Ballu, a także filmy znanego i szanowanego na świecie Hayao Miyazakiego – Księżniczka mononoke, Spirited Away: W krainie bogów i Ruchomy zamek Hauru. Księżniczkę mononoke wydano jedynie w wersji z amerykańskim dubbingiem i polskimi napisami, pozostałe dwa filmy zostały zdubbingowane na język polski. Wśród legalnych źródeł dominują płyty DVD, na których to wydaje się najwięcej tytułów. Polscy dystrybutorzy okazjonalnie wydają anime na tym nośniku, istnieją jednak dwie specjalizujące się w tym firmy: Anime Virtual i Anime Gate. Pierwsza prowadzi głównie sprzedaż przez Internet, ale z powodu wysokich cen (około pięćdziesięciu złotych za płytę z czterema odcinkami serialu; w przypadku dwudziestoszecio- lub więcej odcinkowego serialu jest to dla większości zainteresowanych nieopłacalne) spotyka się z umiarkowanym zainteresowaniem wśród fanów anime. Druga firma, działająca od połowy 2005 roku, potencjalnie miała być zbawieniem dla osób lubiących japońską animację, jednak słaba lub średnia jakość wydawanych tytułów i notoryczne przekładanie terminów premier irytują potencjalnych kupców. W chwili obecnej sytuacja zaczęła się jednak poprawiać. Oprócz anime firma wydaje także azjatyckie filmy aktorskie oraz animacje z innych krajów Azji, np. koreańskie Elysium. Pierwszy film, Appleseed, trafił także do kin. Trzecim dystrybutorem japońskich animacji okazała się dość niespodziewanie firma IDG, wydawca magazynu „Kino Domowe”. Pod koniec 2005 roku wraz z czasopismem ukazało się – przez wielu uznane za kultowe – Ghost in the Shell. Wydawca zwrócił się także do fanów z zapytaniem, jaką woleliby ścieżkę dźwiękową – japońską, czy angielską. Ostatecznie umieszczono obie ścieżki, a jako ukłon w stronę fanów – fansub do japońskiej wersji, aby uniknąć błędów w tłumaczeniu. W lutym 2006 roku z „Kinem Domowym” ukazał się Akira, a od marca regularnie wydawany jest serial Ghost in the Shell: Stand Alone Complex.
Dla polskich fanów największym źródłem anime nadal pozostaje Internet, z którego nielegalnie ściągać mogą prawie wszystkie filmy, seriale i OAV wraz z polskimi lub angielskimi napisami.
Fansuby
Zobacz więcej w osobnym artykule: fansub.
Mimo, że jest to pogwałceniem praw autorskich wielu krajów, niektórzy fani oglądają fansuby (nagrania serii lub filmów z fanowsko dorobionymi napisami). Oglądanie oryginalnych japońskich wersji z napisami, nie koniecznie fansubów, jest formą preferowaną przez wielu entuzjastów. Etyczny aspekt tworzenia, dystrybuowania i oglądania fansubów jest przedmiotem wielu dyskusji, i kontrowersji, mimo, że fansuberzy nie pobierają opłat za swoją pracę, i zazwyczaj zaprzestają dalszej dystrybucji, gdy anime zostanie zlicencjonowane poza Japonią.
Kontrowersje
Czasami pojawiają się kontrowersje dotyczące zakresu definicji słowa anime. Wynikają one stąd, że w odniesieniu do anime panuje wiele stereotypów. Z anime kojarzone są np. duże oczy postaci, pozwalające łatwo wyrażać ich odczucia, smukłe sylwetki, a także często szczegółowe tła. Dlatego też wiele osób nie chce wierzyć, że niektóre filmy animowane (jak np. Pszczółka Maja) zostały wyprodukowane w Japonii. Z tego powodu słowo anime może być używane w trzech znaczeniach:
1:do określenia wszystkich filmów animowanych – znaczenie to stosowane jest jedynie przez Japończyków,
2.do określenia japońskich filmów animowanych – to definicja najbardziej rozpowszechniona poza Japonią,
3.do określenia filmów animowanych (niezależnie od kraju produkcji) nawiązujących do stereotypów związanych z japońskim komiksem i animacją.
Ze względu na to, że bez trudu można znaleźć produkcje anime nie pasujące do stereotypów, trzecia definicja nie może być uznana za dominującą, może jedynie pełnić rolę pomocniczą.
from: pl.wikipedia.org |
|
